ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ (ΜΕΡΟΣ Β΄ 3)
Η ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΜΕΓΑΛΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ
Δρόμοι που ανοίγουν δρόμους στην έρευνα και την ιστορία: ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ (1)
Η κατασκευή της Εγνατίας Οδού αποτελεί αδιαμφισβήτητα τομή στην σύγχρονη ιστορία της Δυτικής Μακεδονίας αλλά και ολόκληρου του βορειοελλαδικού χώρου. Έβγαλε περιοχές από την χωρική και πολιτιστική απομόνωση, μείωσε στο ελάχιστο τις αποστάσεις, διευκόλυνε τις τοπικές, περιφερειακές και διεθνείς μετακινήσεις, κυρίως όμως διευκόλυνε τη ζωή μας.
Τι κρύβεται κάτω από αυτό το «θαύμα», λίγα μέτρα κάτω από την άσφαλτο; Πέραν των άλλων, μια περίοδος έντονης αρχαιολογικής δραστηριότητας, που διήρκεσε από το 1995 έως το 2001, με εκατοντάδες εργαζόμενους να ανασκάπτουν πυρετωδώς και να αποκαλύπτουν άγνωστες πτυχές της ιστορίας του τόπου και μοναδικά ευρήματα.
Η ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ, ήταν το πρώτο μεγάλο δημόσιο έργο στην Π.Ε. Κοζάνης. Σηματοδότησε σχεδόν σοκαριστικά την αλλαγή εποχής, θέτοντας με επιτυχία σε δοκιμασία τις δυνατότητες και τις αντοχές των αρμόδιων τότε Εφορειών (ΙΖ΄ ΕΠΚΑ μέχρι το 2014 και ακολούθως η Λ΄ ΕΠΚΑ, και αντίστοιχα η 11η και 17η ΕΒΑ).
Επί της Εγνατίας οδού πραγματοποιήθηκαν έξι μεγάλες σωστικές ανασκαφές. Σήμερα θα σας παρουσιάσουμε την πρώτη από αυτές.
Στο δυτικότερο άκρο της Εγνατίας, στη θέση ΠΟΡΤΑ ΞΗΡΟΛΙΜΝΗΣ, πάνω στο φυσικό πέρασμα, κατά το 1998-1999 ερευνήθηκαν οικισμοί και ταφές της αρχαιότερης και νεότερης νεολιθικής περιόδου (6500-6000 π.Χ. και 5500-4500 π.Χ. περίπου, αντίστοιχα), καθώς και της ύστερης εποχής χαλκού (1600-1100 π.Χ.). Επίσης, ελληνιστικό ιερό του Απόλλωνα και ταφές ρωμαϊκής εποχής.
Με τον πρώιμο νεολιθικό οικισμό συνδέεται εκτεταμένο στρώμα καταστροφής με ψημένο πηλό. Πρόκειται για τα κατάλοιπα κτισμάτων με λίθινη κρηπίδα ή όχι, ανωδομή από πηλό και πήλινα δάπεδα. Πολλά ευρήματα κάτω από το στρώμα καταστροφής υποδηλώνουν βίαιη καταστροφή από φωτιά και εγκατάλειψη του οικισμού για τουλάχιστον 500 χρόνια.
Η θέση ξανακατοικήθηκε κατά τη νεότερη νεολιθική περίοδο, γύρω στο 5500 π.Χ. περίπου, ενώ η ζωή συνεχίστηκε, πιθανότατα με πολλά κενά, έως και την πρώιμη εποχή του χαλκού (3η π.Χ. χιλιετία). Από την περίοδο αυτή τα οικιστικά κατάλοιπα είναι λιγοστά. Σημαντικότερο εύρημα αποτελούν οι 14 ταφές ενηλίκων και παιδιών, που είχαν ενταφιαστεί σε συνεσταλμένη ή ύπτια στάση.
Σε μεταγενέστερη περίοδο, πιθανόν στην ύστερη εποχή χαλκού (1600-1100 π.Χ.) εντάσσονται τρεις ταφές εντός λίθινου περιβόλου.
Στα ανατολικά του προϊστορικού οικισμού, όπου εντοπίζονται κατάλοιπα ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων, με σαφείς ενδείξεις ιερού Απόλλωνα, αποκαλύφθηκαν τμήματα κτηρίων και πλήθος νομισμάτων. Επίσης λίθινος περίβολος με μία ταφή, ακτέριστη, με συνεσταλμένα πόδια, μία ακόμη με μικρότερο περίβολο και μία εκτός.
Σε άλλον ανασκαφικό τομέα εντοπίστηκε νεκροταφείο ρωμαϊκών χρόνων (3ος αι. μ.Χ.). Ανασκάφηκαν 16 λακκοειδείς τάφοι, με κτερίσματα.
Ο προϊστορικός οικισμός βρίσκεται σήμερα κάτω από την Εγνατία οδό, ενώ το ιερό του Απόλλωνα εκτός αυτής.
Βιβλιογραφία:
Γ. Καραμήτρου-Μεντεσίδη, Ξηρολίμνη Κοζάνης 1998, ΑΕΜΘ 12, 1998, 465-480.
Γ. Καραμήτρου-Μεντεσίδη 1999, Νομός Κοζάνης1999: Ανασκαφές εν οδοίς και παροδίως, ΑΕΜΘ 13, 337-368.
Γ. Καραμήτρου-Μεντεσίδη 2000, Νομός Κοζάνης 2000. Ανασκαφές εν οδοίς και παροδίως, ΑΕΜΘ 14, 607-640.
Α. Παπαθανασίου, P. M. Richards 2009, Ανθρωπολογικά κατάλοιπα από τις πρώιμες θέσεις Μαυροπηγής, Ξηρολίμνης και Ποντοκώμης της Αρχαιότερης Νεολιθικής στη Δυτική Μακεδονία, Το Αρχαιολογικό Έργο στην Άνω Μακεδονία 1, 257-274
Αρετή Χονδρογιάννη -Μ.
πηγη: Eφορεία Αρχαιοτήτων Κοζάνης
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου